मिति २०८१ पौष १८ / २०२५ जनवरी ०२ गते सिन्धुपाल्चोक केन्द्रबिन्दु बनाएर 4.8 Magnitude को भूकम्प गएको छ | राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्रका अनुसार आज देउसो ०१ बजेर ०२ मिनेटमा भूकम्प गएको हो | दुइ दिन अघि मात्रै बैतडी केन्द्रबिन्दु बनाएर 4.6 Magnitude को भूकम्प गएको थियो | बितेका 8 दिनमा मात्रै 8 पटक 4 Magnitude भन्दा माथिका पाराप्रकम गएका छन् |

2081 पौष 05 गते बाजुरा केंद्रकिन्दु बनाएर 5.2 Magnitude को भूकम्प गएको थियो, जसले बाजुरामा केहि छयति पनि गर्या थियो |

नेपाल भूकम्पीय दृष्टिले विश्वका सबैभन्दा संवेदनशील क्षेत्रहरूमध्ये एक हो। यो हिमालयन क्षेत्र दुई ठूला टेक्टोनिक प्लेटहरू (भारतीय प्लेट र यूरेशियन प्लेट) को जडान क्षेत्रमा रहेको छ। टेक्टोनिक प्लेटहरूको निरन्तर गतिविधिका कारण यहाँ साना र ठूला भूकम्पहरू बारम्बार भइरहन्छन्। नेपालमा भएका प्रमुख भूकम्पहरूको इतिहास र तिनले पारेको प्रभावको विस्तृत विवरण यस प्रकार छ:

१. वि.सं. १९९० को महाभूकम्प (१९३४, ८.० रेक्टर स्केल)

केन्द्रबिन्दु: नेपालको दक्षिण-पूर्वी क्षेत्र।
प्रभाव:

• यो भूकम्प नेपालको इतिहासकै सबैभन्दा विनाशकारीमध्ये एक थियो।
• काठमाडौँ उपत्यकामा ठूलो जनधनको क्षति भयो।
• करिब १६,००० मानिसले ज्यान गुमाए।
• धरहरा (भीमसेन स्तम्भ) मा गम्भीर क्षति भयो।
• भूकम्पपछि उपत्यकाका मुख्य पुरातात्त्विक सम्पदा पुनःनिर्माण गरियो।

२. वि.सं. २०४५ को भूकम्प (१९८८, ६.९ रेक्टर स्केल)

केन्द्रबिन्दु: नेपालको पूर्वी भाग, उदयपुर नजिक।
प्रभाव:

• धरान, विराटनगर र झापाको क्षेत्रमा ठूलो क्षति भयो।
• ७२२ भन्दा बढी व्यक्तिको मृत्यु।
• करिब ६०,००० घरहरू पूर्ण रूपमा ध्वस्त।
• पूर्वी नेपालमा सडक र सञ्चार सम्पर्क धेरै दिनसम्म अवरुद्ध भयो।

३. वि.सं. २०७२ को महाभूकम्प (२०१५, ७.८ रेक्टर स्केल)

केन्द्रबिन्दु: गोरखा जिल्ला।
प्रभाव:

• यो भूकम्पले नेपालमा सबैभन्दा ठूलो क्षति पुर्‍यायो।
• करिब ९,००० मानिसको मृत्यु र २२,००० भन्दा बढी घाइते।
• करिब ८ लाख घर र भवनहरू ध्वस्त वा क्षतिग्रस्त।
• ऐतिहासिक सम्पदाहरू जस्तै काष्ठमण्डप, धरहरा, भक्तपुर दरबार क्षेत्र, र पाटन दरबार क्षेत्र पूर्ण रूपमा ध्वस्त भए।
• लामो समयसम्म उद्धार कार्य र पुनर्निर्माण चल्यो।
• विश्वव्यापी रूपमा सहयोग संकलन गरियो, र पुनर्निर्माण अभियान अझै जारी छ।

अन्य महत्त्वपूर्ण भूकम्पहरू

• वि.सं. १८७५ (१८३३): काठमाडौँ उपत्यकामा केन्द्रित। ऐतिहासिक भवनहरू ध्वस्त भए।
• वि.सं. १९२१ (१८६६): पश्चिम नेपालमा केन्द्रित। यो भूकम्पले तुलनात्मक रूपमा कम क्षति पुर्‍यायो।
• वि.सं. १९७४ (१९१८): पूर्व नेपालमा केन्द्रित।

नेपालमा भूकम्पीय जोखिम र तयारी

नेपाल भूकम्पीय जोखिमा रहेको कारण भूकम्पीय सुरक्षा र तयारी महत्त्वपूर्ण छ।

१. जोखिमका कारण:

• हिमालयन क्षेत्र टेक्टोनिक प्लेटहरूको जडान स्थानमा रहेको छ।
• कमजोर संरचना र पुराना भवनहरूले जोखिम बढाउँछन्।
• काठमाडौँ उपत्यकाको माटो भूकम्पीय कम्पनलाई बढाउन सक्ने खालको छ।

२. तयारी र व्यवस्थापन:

• भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माणका लागि नयाँ मापदण्ड लागू।
• जनचेतना कार्यक्रमहरू: विद्यालय र समुदाय स्तरमा।
• आपत्कालीन उद्धार र राहतका लागि तालिम र तयारी।
• राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण (NRA) को स्थापना।

३. भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण:

• वि.सं. २०७२ को भूकम्पपछि सरकार र विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूले पुनर्निर्माण अभियान चलाइरहेका छन्।
• पुरातात्त्विक सम्पदाहरूको पुनर्निर्माण र संरक्षण।
• ग्रामीण क्षेत्रका घरहरूलाई भूकम्प प्रतिरोधी बनाउने अभियान।

भूकम्पबाट बच्नका उपाय

1. भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण गर्नु।
2. घरमा आपतकालीन झोला तयार राख्नु।
3. भूकम्प आउँदा सुरक्षित स्थानमा लुक्न (जस्तै टेबलमुनि) र नजिकको खुला स्थानमा जानु।
4. भूकम्पपछिको उद्धार र प्राथमिक उपचारको ज्ञान प्राप्त गर्नु।

नेपालको भूकम्पीय इतिहासले हामीलाई सचेत र तयार रहन सन्देश दिन्छ |

बिगत केहि दिनका भूकम्पीय विवरण यस प्रकार छन् 

SN: 1
Date: B.S. 2081-09-18 / A.D. 2025-01-02
Time: Local: 13:02, UTC: 07:17
Location: Lat. 27.77, Long. 85.57
Magnitude: 4.8
Epicenter: Sindhupalchok*

SN: 2
Date: B.S. 2081-09-16 / A.D. 2024-12-31
Time: Local: 07:54, UTC: 02:09
Location: Lat. 29.45, Long. 80.86
Magnitude: 4.6
Epicenter: Baitadi

SN: 3
Date: B.S. 2081-09-11 / A.D. 2024-12-26
Time: Local: 06:33, UTC: 00:48
Location: Lat. 29.07, Long. 82.32
Magnitude: 4.2
Epicenter: Jajarkot

SN: 4
Date: B.S. 2081-09-09 / A.D. 2024-12-24
Time: Local: 21:25, UTC: 15:40
Location: Lat. 30.04, Long. 80.85
Magnitude: 4.0
Epicenter: Darchula

SN: 5
Date: B.S. 2081-09-05 / A.D. 2024-12-20
Time: Local: 04:14, UTC: 22:29
Location: Lat. 29.37, Long. 81.64
Magnitude: 5.2
Epicenter: Bajura

SN: 6
Date: B.S. 2081-09-04 / A.D. 2024-12-19
Time: Local: 07:37, UTC: 01:52
Location: Lat. 28.55, Long. 84.15
Magnitude: 4.7
Epicenter: Neshyang, Manang

SN: 7
Date: B.S. 2081-09-03 / A.D. 2024-12-18
Time: Local: 15:02, UTC: 09:17
Location: Lat. 29.70, Long. 81.30
Magnitude: 4.1
Epicenter: Bajhang

SN: 8
Date: B.S. 2081-09-02 / A.D. 2024-12-17
Time: Local: 17:08, UTC: 11:23
Location: Lat. 29.71, Long. 81.30
Magnitude: 4.3
Epicenter: Bajhang

SN: 9
Date: B.S. 2081-08-06 / A.D. 2024-11-21
Time: Local: 10:13, UTC: 04:28
Location: Lat. 28.53, Long. 84.13
Magnitude: 4.2
Epicenter: Around Annapurna II (Border of Kaski and Manang)

SN: 10
Date: B.S. 2081-07-22 / A.D. 2024-11-07
Time: Local: 19:56, UTC: 14:11
Location: Lat. 27.85, Long. 86.15
Magnitude: 4.6
Epicenter: Dolakha

SN: 11
Date: B.S. 2081-07-10 / A.D. 2024-10-26
Time: Local: 23:30, UTC: 17:45
Location: Lat. 27.74, Long. 86.15
Magnitude: 4.5
Epicenter: Dolakha

SN: 12
Date: B.S. 2081-06-06 / A.D. 2024-09-22
Time: Local: 14:09, UTC: 08:24
Location: Lat. 29.49, Long. 80.82
Magnitude: 4.0
Epicenter: Baitadi

SN: 13
Date: B.S. 2081-06-02 / A.D. 2024-09-18
Time: Local: 10:08, UTC: 04:23
Location: Lat. 29.43, Long. 81.07
Magnitude: 4.3
Epicenter: Bajhang

SN: 14
Date: B.S. 2081-05-13 / A.D. 2024-08-29
Time: Local: 19:34, UTC: 13:49
Location: Lat. 29.54, Long. 81.30
Magnitude: 4.3
Epicenter: Bajhang